Mensen die aan zelfmoord denken voelen zich vaak eenzaam. Ze willen misschien wel over hun gedachten praten maar durven dat niet. Dikwijls willen ze een gesprek aangaan met iemand die ze vertrouwen of met een “ervaringsdeskundige”. Soms kunnen dat ook de ouders zijn of een goede vriend(in). Maar vaak is het ook een verre vriend(in). Iemand waarbij ze “niets te verliezen hebben”. Waardoor bestaande relaties niet gestoord worden.
Belangrijk is om bij iemand terecht te kunnen die kan omgaan met het verhaal. Die echt kan luisteren en niet oordeelt. Iemand die kan begrijpen dat iemand de dood als een mogelijke oplossing ziet. Misschien kom je er ook achter dat er oplossingen zijn waaraan je nog niet had gedacht. Voor sommige mensen kan luisteren echter te zwaar worden, dan is het aangewezen om contact op te nemen met de zelfmoordlijn (1813) of te chatten www.zelfmoord1813.be (tussen 19.00 en 21.30 uur). Zij kunnen u in contact brengen met professionele hulpverleners.
Als je een vriend of familielid kent waarvan je vermoedt dat die persoon zelfmoord overweegt, kun je daar het beste over proberen te praten. Dat is lastig want vaak willen we juist praten vermijden. Echter voor de persoon die aan zelfmoord denkt is het meestal een opluchting. Iemand kan zich hierdoor begrepen en minder alleen voelen. Alsook gedachten beter structureren en problemen relativeren. Welke vragen kan je stellen? Je lijkt niet gelukkig, wat scheelt er? Denk je wel eens dat je niet meer wilt verder leven? Heb je er met andere mensen over gesproken? Heb je al met je huisarts over gesproken? Hoe sterk is je gedachte aan zelfmoord? Wat zou je helpen? Hoe kan ik je helpen? Kunnen we samen op zoek naar een goede psycholoog.
Rouwverwerking bestaat uit het ervaren van het verlies en de pijn, en vervolgens het leven weer oppakken. Voor nabestaanden van een zelfdoding komen daar andere vragen en gevoelens bij: “waarom?”, “waarom nu?”, “heb ik ergens schuld aan?”, “wat zal mijn omgeving denken?”. Nabestaanden van een zelfdoding krijgen ook vaak minder steun uit hun omgeving. Familie en vrienden weten zelf ook niet goed hoe ze het moeten aanpakken. De rouwverwerking verloopt daardoor moeilijker. Nabestaanden van een zelfdoding ervaren wel het verlies maar het lukt ze minder goed om vervolgens verder te gaan met het leven. Wanneer verschillende oplossingen zijn geprobeerd en niets lijkt te helpen, kan iemand overspoeld worden door een gevoel van onmacht, hopeloosheid, er alleen voor staan. Je kunt erover praten met iemand uit je omgeving die je in vertrouwen neemt. Vaak is het ook zinvol om professionele hulp in te schakelen. Je kan terecht bij je huisarts die je direct kan helpen of hij kan je doorverwijzen naar een hulpverlener in je buurt. Dit kan een zelfstandig hulpverlener zijn zoals een psycholoog of een therapeut, of een officiële instantie voor geestelijke gezondheidszorg. Je hoeft je er echt niet alleen door te slaan. Het is belangrijk om er over te kunnen praten.
Veel mensen vinden het lastig om hulp te vragen. Misschien vind je dat je het alleen moet oplossen. Het kan ook zijn dat je je schaamt voor de problemen die je hebt. Misschien heb je het gevoel dat je faalt in het leven. Of ben je bang dat praten alleen maar meer pijn veroorzaakt. Soms is het echter moeilijk om te praten met bekende mensen. Deskundige hulpverleners hebben ook daarom beroepsgeheim. Als jij de eerste stap naar hulp zet, dan helpen zij je verder.
Je gevoelens en gedachten delen met iemand kan echt helpen. Daarom is het goed om een professionele hulpverlener of therapeut in vertrouwen te nemen. Neem contact op met de zelfmoordlijn (1813) of je kunt ook chatten www.zelfmoord1813.be (tussen 19.00 en 21.30 uur). Zij luisteren en oordelen niet. Zij kunnen u ook in contact brengen met professionele hulpverleners en therapeuten.
In Strohalm horen we Sylvia (18), Anna (31), Inger (38) en Erik (41) over hun worsteling met zelfmoordgedachten. Ogenschijnlijk functioneren ze normaal, maar soms zijn ze al bezig voorbereidingen te treffen. Hun intieme bekentenissen maken duidelijk waarom het zo ingewikkeld is om daarover te praten. http://www.human.nl/2doc/2015/Strohalm.html
Ondertussen zien we hoe de vrijwilligers van 113Online worden voorbereid op het werk bij de hulplijn. Strohalm laat zien dat luisteren helpt en dat praten levensreddend kan zijn. Strohalm, een productie van De Familie Film & TV, in coproductie met Human, werd mede mogelijk gemaakt door het CoBO en de W.M. de Hoop Stichting.
Er is niet één verklaring waarom mensen zelfdoding plegen. Meestal gaat het om een opeenstapeling van problemen en is er een druppel die de emmer doet overlopen. Zelfdoding lijkt dan de enige manier om een eind te maken aan een ondraaglijke situatie. Het is belangrijk te weten dat er naast risicofactoren gelukkig ook beschermende factoren zijn die de kans op zelfdoding verkleinen.
Enkele voorbeelden van deze beschermende factoren:
Hoe sterk je aan zelfmoord denkt, wisselt met de omstandigheden. Gemengde gevoelens kunnen omslaan in plannen en pogingen om er een eind aan te maken. Soms groeit dat geleidelijk. Maar het kan ook heel plotseling gaan. Dan is er opeens een kortsluiting. Belangrijk om te weten: zo'n bui duurt meestal niet langer dan een paar uur. Als het je lukt om zo lang rustig te blijven, voorkom je ondoordachte daden. Bereid je hier op voor. Professor Barbara Stanley maakte hiervoor een veiligheidsplan. Hieronder vind je een samenvatting. Het doel van een veiligheidsplan is dat je vooraf bedenkt wat je kunt doen om veilig te blijven. Je kunt je veiligheidsplan invullen op je eigen manier. Gebruik je veiligheidsplan als geheugensteun in situaties die voor jou heel moeilijk zijn. Zorg dat je het altijd bij je hebt.
Wanneer:
Wat: denk aan praktische manieren om veilig te blijven.
Waar:
Wie:
Welke:
Het suïcidaal proces begint met zelfdodingsgedachten. Een stap verder volgt er een zelfdodingsplan. In deze perioden zijn door de omgeving waarschuwingssignalen heel moeilijk waar te nemen. Als de plannen en gedachten concreter worden, stijgt de kans op een zelfdoding(spoging). Pas in deze fase zijn de gedragingen zichtbaar en waar te nemen door de omgeving. Daarom is het belangrijk om alert te zijn voor de allereerste, vaak moeilijk waarneembare, signalen en om deze steeds ernstig te nemen. Iedereen die een zelfdodingspoging onderneemt heeft de voorafgaande fasen doorlopen. De duur van dit proces kan erg verschillen. Uit onderzoek blijkt dat de gemiddelde duur van het proces 2,5 jaar is. Uitzonderlijk kan het proces op enkele uren worden doorlopen. Niet iedereen die zelfdodingsgedachten heeft, pleegt ook effectief zelfdoding. Dat wil dus zeggen dat het suïcidaal proces omkeerbaar is en dat zelfdodingspreventie mogelijk en zinvol is.